1. Thời kỳ xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phòng miền Nam, thống nhất đất nước (1954-1975)

Trong 10 năm (1954-1964), Hà Nội tiến hành khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế, cải tạo xã hội chủ nghĩa, xây dựng và phát triển với tinh thần tự lực cánh sinh, lao động cần cù, sáng tạo. Người dân phấn khởi lao động sản xuất. Nông - Công - Thương nghiệp được cải tạo và phát triển. Hàng loạt nhà máy, xí nghiệp mới mọc lên. Nhiều công trình thủy lợi, nông trường, trại chăn nuôi được xây dựng. Mạng lưới giao thông được mở mang, nhiều trường đại học lớn ra đời. Y tế được chú trọng, quan tâm. Đến năm 1965, Hà Nội đã trở thành một trung tâm công nghiệp lớn của miền Bắc. Sự nghiệp văn hóa, giáo dục phát triển vượt bậc. Đời sống nhân dân được cải thiện.

Đi đôi với việc xây dựng kinh tế, phát triển văn hóa, xã hội, nhân dân Hà Nội đẩy mạnh đấu tranh và chi viện cho miền Nam chống đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai. Hàng loạt phong trào “vì miền Nam ruột thịt, vì Huế - Sài Gòn kết nghĩa” đã nổ ra và được các tầng lớp nhân dân Thủ đô nhiệt tình hưởng ứng. Khi đế quốc Mỹ gây ra sự kiện vịnh Bắc Bộ, mở rộng chiến tranh ra miền Bắc, cả Hà Nội càng sục sôi khí thế chống Mỹ, cứu nước. Phong trào “Ba sẵn sàng”, “Ba đảm đang” đã được phát động và nhanh chóng lan ra, trở thành phong trào chung của cả nước.

Tháng 6/1966, đế quốc Mỹ bắt đầu giai đoạn đánh phá trực tiếp vào Thủ đô Hà Nội. Quân và dân Hà Nội đã chiến đấu cực kỳ anh dũng và sáng tạo, làm tốt công tác phòng không sơ tán, giữ gìn trật tự trị an, duy trì đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, tiếp tục chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến lớn miền Nam. Cuối tháng 12/1972, quân dân Hà Nội cùng nhiều tỉnh, thành phố khác với sự bình tĩnh, tự tin đã tổ chức lực lượng chiến đấu và đánh thắng hoàn toàn cuộc tập kích chiến lược bằng không quân của đế quốc Mỹ, lập nên kỳ tích “Điện Biên Phủ trên không”. Chiến thắng đó là một trong những đỉnh cao thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, góp phần đánh sập uy thế không lực Hoa Kỳ, buộc chúng phải ký Hiệp định Paris, rút quân đội viễn chinh về nước, chấm dứt 115 năm chiếm đóng của quân đội thực dân, đế quốc trên đất nước ta.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, non sông thu về một mối, cả nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thế nhưng, những khó khăn, thách thức mới lại nảy sinh trên mảnh đất vừa được lập lại hòa bình, khiến đất nước rơi vào khủng hoảng kinh tế-xã hội. Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự giúp đỡ của các tỉnh, thành phố bạn, Đảng bộ và nhân dân Hà Nội một mặt khẩn trương khôi những cơ sở kinh tế, văn hóa bị chiến tranh tàn phá, bảo vệ vững chắc Tổ quốc; mặt khác cùng cả nước trăn trở tìm tòi, từng bước tháo gỡ khó khăn để đi lên.

2. Hà Nội trong thời kỳ đổi mới đất nước (1986 đến nay)

a) Giai đoạn từ năm 1986 đến năm 2007

Từ năm 1986, quán triệt và vận dụng sáng tạo đường lối đổi mới của Đảng, Thành ủy Hà Nội đã đề ra chủ trương phát triển kinh tế - xã hội, quyết tâm đổi mới cơ chế quản lý, phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa và đạt được nhiều thành tựu nổi bật.

- Kinh tế liên tục tăng trưởng cao, phát triển theo hướng bền vững. Cơ cấu kinh tế từng bước chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa và từng bước hiện đại hóa. Chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh có chuyển biến rõ rệt. Tỷ trọng huy động vốn đầu tư xã hội của Thủ đô luôn đạt mức cao và có xu hướng tăng lên. Giai đoạn này, mặc dù chỉ chiếm 3,6% về dân số và và 0,3% diện tích lãnh thổ quốc gia, nhưng đóng góp gần 8% GDP, trên 10% giá trị sản xuất công nghiệp, 11% giá trị dịch vụ, 10% tổng đầu tư xã hội, trên 9% kim ngạch xuất khẩu của cả nước và 14,5% tổng thu ngân sách quốc gia.

- Xây dựng và quản lý đô thị có nhiều tiến bộ. Các cửa ngõ ra vào thành phố được mở rộng và xây dựng nhiều tuyến đường mới, xây dựng một số khu đô thị mới đồng bộ, hiện đại, mạng lưới thông tin liên lạc được mở rộng và trang bị hiện đại.

- Văn hóa - xã hội có nhiều chuyển biến tích cực. Giáo dục và đào tạo có chuyển biến rõ rệt. Khoa học công nghệ tăng cường quản lý chất lượng, mở rộng việc tuyển chọn các đề tài khoa học, thu hút các tổ chức, cá nhân nhà khoa học tham gia. Y tế và công tác xã hội bảo đảm chăm sóc tốt sức khỏe ban đầu cho nhân dân ngày một tốt hơn. Văn hóa và thể dục thể thao luôn được thành phố quan tâm và dành những điều kiện tốt nhất để phát triển.

- An ninh - quốc phòng được giữ vững, chính trị được ổn định, nhân dân được sống trong sự yên bình.

- Hệ thống chính trị ở Thủ đô không ngừng lớn mạnh cả về tổ chức, bản lĩnh chính trị và năng lực lãnh đạo. Công tác giáo dục chính trị tư tưởng thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao nhằm thống nhất ý chí và hành động trong Đảng bộ. Bộ máy chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội không ngừng được kiện toàn, củng cố theo hướng nâng cao hiệu quả và phát huy hiệu lực; từng bước cải tiến chế độ hội họp theo hướng thiết thực, chất lượng; tránh hình thức, ít thông tin, kém tác dụng.

- Công tác đối ngoại được mở rộng, phát triển và đạt được nhiều thành tựu trên tất cả các lĩnh vực, đóng góp quan trọng vào công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế của Hà Nội.

b) Hà Nội từ sau khi mở rộng địa giới hành chính (từ năm 2008 đến nay)

* Giai đoạn 2008 - 2014

- Kinh tế tiếp tục tăng trưởng với tốc độ khá, cơ cấu chuyển dịch theo hướng tích cực. Bình quân đạt 9,23%/năm, trong đó dịch vụ tăng 9,8%, công nghiệp - xây dựng tăng 9,26%, nông - lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,74%. Co cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực. Kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 8,24%/năm.

Các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng lớn, trình độ cao, chất lượng cao tiếp tục được phát triển. Ngành ngân hàng duy trì tốt việc huy động vốn, ngành thông tin truyền thông có bước phát triển nhanh, tăng số cơ sở sản xuất kinh doanh và doanh thu dịch vụ.

Lĩnh vực thương mại tiếp tục được chú trọng đầu tư, phát triển. Đến nay trên địa bàn có 25 trung tâm thương mại, 121 siêu thị và 414 chợ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ duy trì tăng trưởng khá, trung bình hàng năm tăng 23%. Kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 10,5%/năm, trong đó xuất khẩu địa phương tăng 13,3%/năm. Kim ngạch nhập khẩu tăng bình quân 1,1%/năm. Du lịch phát triển, số lượt khách du lịch Hà Nội hàng năm tăng 6,3%, khách quốc tế chiếm 1,5% tổng lượng khách, khẳng định Hà Nội vẫn là nơi thu hút khách du lịch quốc tế lớn của các thành phố trong khu vực.

Lĩnh vực công nghiệp được tiếp tục phát triển. Giá trị sản xuất ngành công nghiệp bình quân tăng trưởng đạt 12,97%.

Ngành xây dựng tăng trưởng liên tục, giá trị tăng thêm đạt trung bình 10,57%/năm.

Nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới có nhiều chuyển biến tích cực. Giá trị sản xuất tăng cao, cơ cấu chuyển dịch tích cực.

Thu ngân sách trên địa bàn giai đoạn này liên tục đạt và vượt dự toán, tăng trung bình 10,05%/năm. Huy động vốn đầu tư trên địa bàn tiếp tục được đẩy mạnh, bình quân hàng năm đạt mức tăng 16,6%.

- Công tác quy hoạch, xây dựng và quản lý đô thị, nông thôn tiến bộ rõ rệt. Hà Nội đã hoàn thành nhiều công trình giao thông trọng điểm, cơ bản đảm bảo chất lượng và tiến độ. Tổ chức cải tạo hạ tầng, lắp đặt hệ thống điều khiển đèn tín hiệu giao thông và giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông tại một số điểm quan trọng. Các dự án đầu tư xây dựng khu đô thị mới, nhà ở xã hội được triển khai tích cực. Chấn chỉnh kỷ cương trong quản lý trật tự xây dựng đô thị.

- Lĩnh vực văn hóa - xã hội được chú trọng phát triển. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” được triển khai thực hiện với nhiều hoạt động phong phú. Các mô hình gia đình văn hóa, làng (thôn, bản) văn hóa, tổ dân phố và đơn vị văn hóa tiếp tục phát huy vai trò tích cực. Tăng cường giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa tiêu biểu của Thăng Long - Hà Nội.

Hoạt động thể thao tiếp tục gặt hái được nhiều thành công. Giáo dục và đào tạo được chú trọng đầu tư, chất lượng được giữ vững. Hà Nội đi đầu trong phổ cập giáo dục mầm non, phổ cập giáo dục trung học phổ thông và trong đào tạo.

Lĩnh vực y tế không ngừng được củng cố, hoàn thiện cả về cơ sở vật chất, trang thiết bị và đội ngũ cán bộ.

Tích cực thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia giải quyết việc làm. Mục tiêu giảm nghèo được triển khai tích cực, tỷ lệ hộ nghèo giảm.

- An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, thành phố đã triển khai nhiều kế hoạch chuyên đề và các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự và an toàn xã hội, đặc biệt là trong các dịp kỷ niệm, ngày lễ lớn, dịp tổ chức các sự kiện lớn trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, thành phố cũng đã kịp thời xử lý, giải quyết các tình huống phức tạp về tôn giáo, các vụ biểu tình, kích động; kịp thời nhận diện, phát hiện, đấu tranh xử lý các loại tội phạm mới, tội phạm có yếu tố nước ngoài, tội phạm lợi dụng công nghệ cao.

- Hoạt động đối ngoại và hợp tác phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế được mở rộng, tăng cường hợp tác đầu tư, xúc tiến thương mại, chú trọng nâng cao năng lực cạnh tranh để thu hút đầu tư nước ngoài, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

Hoạt động đối ngoại, hợp tác, hỗ trợ phát triển với các cơ quan Trung ương và địa phương tiếp tục được duy trì tốt. Vị thế, vai trò của Thủ đô với địa phương cả nước, với các nước khu vực và trên thế giới được nâng lên.

- Công tác cải cách hành chính, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng và lãng phí được đẩy mạnh. Để tạo thuận lợi cho công dân khi thực hiện các thủ tục hành chính, Thành phố đã chỉ đạo các đơn vị làm việc vào ngày thứ Bảy và giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” và “một cửa liên thông” ở tất cả các sở, ngành, quận, huyện, thị xã. Hà Nội xếp thứ 2 cả nước về mức độ ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan nhà nước.

* Giai đoạn từ năm 2015 đến nay

Ngay sau Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2015 - 2020), với tinh thần khẩn trương, trách nhiệm, Thành ủy đã chỉ đạo thực hiện nghiêm túc kịp thời chương trình công tác toàn khóa, 8 chương trình công tác lớn, các kế hoạch để thực hiện mục tiêu tổng quát, các chỉ tiêu cụ thể, 5 nhiệm vụ chủ yếu và 3 khâu đột phá.

- Về kinh tế:

Kinh tế Thủ đô tiếp tục phát triển và tăng trưởng khá, năm sau cao hơn năm trước. Tính đến cuối năm 2018, kinh tế Thủ đô tiếp tục phát triển toàn diện, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) tăng 8,65% và duy trì năm sau tăng hơn năm trước. GRDP bình quân đầu người năm 2018 đạt 4.080 USD/người. Tổng thu ngân sách của Thành phố năm 2018 đạt 238,8 nghìn tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm 2019, kinh tế Thủ đô vẫn duy trì mức tăng trưởng so với cùng kỳ. Tổng sản phẩm trên địa bàn tăng 6,99%. Thu ngân sách đạt 68.100 tỷ đồng, tăng 30,3%. Tổng vốn đầu tư xã hội tăng 10,5%. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân tăng 3,96%. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, đúng hướng. Du lịch tiếp tục là ngành mũi nhọn.

Giá trị gia tăng công nghiệp - xây dựng tăng bình quân 9,1%. Ngành xây dựng phát triển sôi động, giá trị tăng thêm trung bình 12,45%/năm. Sản xuất phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại, tạo sản phẩm sạch, chất lượng cao. Môi trường đầu tư, kinh doanh được cải thiện rõ rệt, chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh liên tục tăng.

- Về công tác quản lý đô thị:

Công tác quản lý đô thị, trật tự xây dựng có chuyển biến tích cực. Tỷ lệ công trình có vi phạm giảm mạnh so với các năm trước. Công tác quản lý tài nguyên, đất đai, bảo vệ môi trường được chú trọng. Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho các hộ dân năm 2018 đạt 99,6%, đăng ký đất đai đạt 100%; cấp giấy chứng nhận cho người mua nhà tại dự án phát triển nhà ở đạt 95,79%, cho người mua nhà tái định cư đạt 95,64%, cho hộ gia đình, cá nhân sau đổi thửa đất sản xuất nông nghiệp đạt 99,14%, cho các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng đạt 25,13%. Thành phố chỉ đạo quyết liệt, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nhân dân tham gia xây dựng nông thôn mới. Đến cuối năm 2018 có 324/386 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 83,9%.

- Công tác Văn hóa - Giáo dục - An sinh xã hội:

Các thành tựu về phát triển kinh tế tạo tiền đề cho sự phát triển văn hóa và con người Thủ đô. Các thiết chế văn hóa, mô hình văn hóa tiếp tục phát huy vai trò tích cực, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” được triển khai sâu rộng, đi vào thực chất. Thành phố đã triển khai 02 bộ Quy tắc ứng xử văn hóa ở các cơ quan và ở nơi công cộng, được đông đảo cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và nhân dân hưởng ứng, tổ chức thực hiện bằng nhiều hình thức phong phú, góp phần xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.

Giáo dục - đào tạo của Thủ đô tiếp tục giữ vuywngx vị trí lá cờ đầu toàn quốc. Nhiều năm qua, Hà Nội triển khai quyết liệt thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29-NQ/TW của Trung ương, coi trong đồng tư phát triển hệ thống giáo dục đào tạo, cơ sở vật chất theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ hiện đại. Việc đổi mới hoạt động dạy học, thi cử, kiểm tra, đánh giá còn nhiều chuyển biến tích cực; công tác thi và tuyển sinh có nhiều điểm mới.

Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội được quan tâm chú trọng. Phong cách, thái độ phục vụ người bệnh của bác sĩ, nhân viên y tế từng bước đổi mới, thực hiện đầy đủ, kịp thời các chính sách người có công, chính sách trợ giúp xã hội. Tỷ lệ nghèo của thành phố Hà Nội đến cuối năm 2018 chỉ còn 1,16%, hoàn thành sớm chỉ tiêu giảm nghèo trước hai năm so với kế hoạch kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020.

- Công tác Quốc phòng - An ninh:

Thành phố luôn nắm chắc tình hình, triển khai đồng bộ các phương án, kế hoạch bảo vệ tuyệt đối an toàn các mục tiêu trọng điểm, hoạt động của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các đoàn khách quốc tế, các sự kiện chính trị, văn hóa, xã hội diễn ra trên đại bàn; Thực hiện các giải pháp phòng ngừa tội phạm, nhân rộng các mô hình, chuyên đề phòng chống tội phạm. Tỷ lệ điều tra phá án luôn đạt 75% trở lên, trọng án trên 95%.

Nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn sân gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện được triển khai thường xuyên và hoàn thành ở các mặt. Lực lượng dân quân tự vệ đủ về số lượng, chất lượng; thực hiện tốt chính sách hậu phương quân đội; công tác tuyển chọn gọi công dân nhập ngũ hoàn thành 100% chỉ tiêu với chất lượng thuộc nhóm các đơn vị dẫn đầu cả nước. Sức chiến đấu của lực lượng vũ trang Thủ đô không ngừng được nâng lên, góp phần giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đảm bảo sự bình yên của Thủ đô, tạo môi trường thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội.

- Hoạt động đối ngoại và hợp tác phát triển, hội nhập kinh tế quốc tế:

Hà Nội luôn chủ động tăng cường, mở rộng, đi đầu tham gia các hoạt động đối ngoại đa phương, đẩy mạnh quan hệ song phương; là một trong 3 địa phương đứng đầu cả nước về năng lực hội nhập quốc tế, là thành viên chính thức của nhiều tổ chức quốc tế lớn, quan trọng; thiết lập và mở rộng quan hệ hợp tác với hơn 100 Thủ đô, thành phố của các nước, vùng lãnh thổ, trong đó hợp tác chặt chẽ, thường xuyên, có hiệu quả với Thủ đô, thành phố các nước láng giềng, các nước ASEAN, các nước châu Âu, châu Mỹ; duy trì các mối quan hệ thân thiết với hai nước bạn Lào và Campuchia.

Thành phố đã tổ chức thành công nhiều sự kiện xúc tiến đầu tư - thương mại, tổ chức nhiều hội nghị hợp tác với các tỉnh, thực hiện hỗ trợ kinh phí an sinh xã hội, đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế - xã hội cho các địa phương trong nước và các địa phương của Lào, Campuchia...

- Công tác cải cách hành chính; giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng chống tham nhũng, lãng phí được đẩy mạnh:

Thành phố đã thông qua triển khai chủ đề của năm 2016, 2017 “Năm kỷ cương hành chính” và năm 2018, 2019 “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị”, tạo chuyển biến mạnh mẽ, tích cực, hiệu quả trong công tác quản lý, điều hành, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, doanh nghiệp của đội ngũ cán bộ công chức. Thành phố tập trung thực hiện những giải pháp tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, khuyếnkhiachs khởi nghiệp sáng tạo, hỗ trợ đầu tư, cải thiện mức độ hài lòng của người dân và daonh nghiệp trong các giao dịch hành chính, dịch vụ công...

Thành ủy đã chỉ đạo thực hiện nghiêm quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu  cấp ủy, chính quyền các cấp với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân; chủ động kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài.

Thành phố tập trung thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng, tăng cường công khai, minh bạch trên các lĩnh vực như đầu tư xây dựng; quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước; quản lý tài sản công; công tác tổ chức, tuyển dụng cán bộ... Tiến hành thanh tra trách nhiệm thủ trưởng trong việc thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng tại các đơn vị.

Trải qua 65 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành, Thủ đô Hà Nội đã đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp chung của cả nước. Với vị thế là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế, Hà Nội phấn đấu bảo đảm ổn định vững chắc về chính trị, trật tự an toàn xã hội, phát triển kinh tế, văn hóa toàn diện, bền vững; xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, thanh lịch, hiện đại, đậm đà bản sắc nghìn năm văn hiến, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.