Theo cuốn Lịch sử truyền thống cách mạng Đảng bộ và Nhân dân phường Hà Cầu (1930 - 2023), năm 1896 chính quyền thực dân Pháp ra Nghị định đặt trụ sở tỉnh Hà Nội tại Cầu Đơ, đến năm 1904 đổi thành tỉnh Hà Đông. Hà Cầu vốn là vùng đất được kết hợp từ tên của hai làng: Hà Trì và Cầu Đơ. Quá trình hình thành và phát triển từ làng đến xã, phường có mối quan hệ gắn bó từ xã Thượng Thanh Oai, tổng Thượng Thanh Oai xưa.

Theo Thần phả, làng Cầu Đơ xưa được gọi là Cầu Đa với ý nghĩa “đa nhân, đa lộc, đa tài”; là nơi đất lành chim đậu, dân cư ở các nơi tụ tập về ở ngày một đông và có nhiều người giàu có. Làng Hà Trì ở sát bên bờ sông Nhuệ, cách quốc lộ 6 khoảng 400m, xưa gọi là Cầu Trì (Hồ ao quán chợ). Vào đầu thế kỷ XX, Hà Trì là một trong số ít làng của tỉnh Hà Đông được chính quyền đương thời công nhận là làng “mỹ tục khả gia” (phong tục tốt đẹp).

Trải qua quá trình xây dựng và phát triển, Nhân dân địa phương đã xây dựng các công trình kiến trúc văn hóa, lịch sử, như: đình, chùa, miếu… là nơi sinh hoạt văn hóa làng xã, hình thành phong tục tập quán tốt đẹp, sản sinh ra những danh nhân văn hoá của quê hương, tạo nên những nét tiêu biểu của truyền thống văn hoá trong các thời kỳ phát triển của lịch sử. Hiện nay, phường có các di tích văn hoá, lịch sử tiêu biểu, gồm: Đình Cầu Đơ được Bộ Văn hoá xếp hạng di tích kiến trúc theo Quyết định số 23-VH/QĐ ngày 16/3/1985; Đình – Chùa – Miếu Hà Trì được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật theo Quyết định số 774-QĐ/BT ngày 21/6/1993. Ngoài ra, còn có công trình Chùa Cầu Đơ, Miếu Cầu Đơ, Nhà tưởng niệm liệt sĩ Cầu Đơ, Nhà tưởng niệm liệt sĩ Hà Trì.

Tại thời điểm thành lập phường năm 2003 có 10 khu dân cư, 6.809 nhân khẩu, Đảng bộ phường có 05 chi bộ với 238 đảng viên. Sau 20 năm, Hà Cầu đã có sự phát triển mạnh mẽ trở thành một phường trung tâm của quận Hà Đông, nơi đặt trụ sở Quận ủy, HĐND, UBND và các phòng ban đơn vị thuộc quận. Hà Cầu hiện có hệ thống cơ sở hạ tầng phát triển, diện mạo đô thị văn minh, các phong trào xây dựng đời sống văn hóa, nâng cao dân trí phát triển không ngừng; hệ thống chính trị được hình thành từ phường đến các tổ dân phố được củng cố và hoạt động hiệu quả, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Với tinh thần đoàn kết, thống nhất và sự nỗ lực phấn đấu, khắc phục khó khăn của cán bộ, nhân dân toàn phường đã đạt được một số thành tích nổi bật sau:.

- Phường có 15 tổ dân phố, 01 cụm nhà chung cư Hyundai Hillstate, 01 tòa nhà hỗn hợp phát thanh và truyền hình Hà Nội (chung cư Phú Thịnh), 6.545 hộ dân, 26.579 nhân khẩu; có 27 chi bộ với 1.300 đảng viên.

- Các công trình tín ngưỡng, tôn giáo được quan tâm trùng tu, tu bổ, như: Chùa - Đình - Miếu Cầu Đơ, Chùa - Đình - Miếu Hà Trì đáp ứng đời sống văn hóa tâm linh của nhân dân. Đường nội bộ các khu dân cư, hệ thống điện chiếu sáng công cộng được quan tâm củng cố đã tạo cho bộ mặt phố phường thêm phần đổi mới. 13 nhà văn hóa/nhà sinh hoạt cộng đồng được xây dựng và trang bị cơ sở vật chất tiện nghi, trở thành nơi sinh hoạt văn hóa tinh thần hiệu quả.

- Hệ thống các trường học được đầu tư kinh phí xây dựng hiện đại theo hướng chuẩn hoá. Trên địa bàn phường hiện có 08 trường học, gồm: 03 trường mầm non, 02 trường tiểu học, 03 trường trung học cơ sở; trong đó có 04/08 trường đạt chuẩn Quốc gia, 01 trường trung học cơ sở chất lượng cao, 01 trường được xây dựng mới đưa vào sử dụng từ năm học 2024-2025. Các trường đã đẩy mạnh phong trào thi đua “hai tốt” nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, hoàn thành nhiệm vụ các năm học.

- Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” với trọng tâm là xây dựng gia đình văn hóa, cơ quan đơn vị, tổ dân phố văn hóa được nhân dân tích cực hưởng ứng đã đem lại hiệu quả thiết thực. Số lượng và chất lượng văn hóa ngày càng được nâng lên: hàng năm 100% hộ gia đình đăng ký GĐVH, có trung bình từ 97,4 % trở lên số hộ đạt danh hiệu GĐVH, toàn phường hiện nay có 15 tổ dân phố và 10 cơ quan được công nhận danh hiệu văn hóa.

- Phong trào văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao được quan tâm đầu tư và phát triển mạnh mẽ, được thành phố công nhận là đơn vị tiên tiến về thể dục thể thao. Hiện nay, phường có 02 trung tâm luyện tập thể dục thể thao, có 04 Câu lạc bộ dưỡng sinh, 02 Câu lạc bộ bóng đá, 03 Câu lạc bộ cầu lông, 08 Câu lạc bộ bóng bàn, 01 CLB bóng chuyền hơi, 05 Câu lạc bộ Văn nghệ thường xuyên hoạt động có hiệu quả; hoạt động văn hoá phi vật thể đối với CLB Ca trù được duy trì góp phần giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.

- Luôn giữ đạo lý "Uống nước nhớ nguồn và tương thân tương ái" của dân tộc, trong những năm qua, phường Hà Cầu thường xuyên quan tâm, chăm lo đến gia đình chính sách, người nghèo và người khuyết tật. Thực hiện các chế độ đối với người có công đầy đủ kịp thời, tổ chức thăm hỏi tặng quà nhân dịp lễ tết thể hiện lòng tri ân đối với những người có công với nước. Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”; quỹ “Vì người nghèo" được nhân dân tích cực tham gia ủng hộ và luôn đạt và vượt kế hoạch được giao. Bên cạnh đó, phường đã chú trọng đào tạo nghề và giới thiệu việc làm cho người lao động, đẩy mạnh cho người lao động vay vốn phát triển kinh tế nâng cao đời sống nhân dân. Năm 2024, phường không có hộ nghèo, phấn đấu không còn hộ cận nghèo.

- Công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân được cấp ủy, chính quyền quan tâm. Trụ sở Trạm Y tế phường đặt tại số 40 đường Lê Hồng Phong, được UBND quận đầu tư xây dựng lại vào năm 2020 với 03 tầng gồm 15 phòng chức năng, đầy đủ trang thiết bị phục vụ công tác khám chữa bệnh; đảm bảo phục vụ tốt việc chăm sóc sức khỏe ban đầu, các chương trình tiêm chủng mở rộng và các chương trình y tế quốc gia.   

- Trên lĩnh lực quốc phòng quân sự địa phương, phường luôn đảm bảo số lượng, chất lượng, chỉ tiêu giao quân hàng năm. Duy trì trực sẵn sàng chiến đấu bảo vệ tuyệt đối an toàn các ngày lễ, tết, các nhiệm vụ chính trị của địa phương. Thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân được củng cố vững chắc đấu tranh có hiệu quả với những diễn biến phức tạp của tình hình. Năm 2023, mô hình lực lượng Dân quân thường trực được triển khai.

- Phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” được triển khai sâu rộng trong quần chúng nhân dân góp phần đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Công an phường làm tốt công tác nắm tình hình, tuyên truyền nâng cao ý thức cảnh giác đề phòng tội phạm trong quần chúng nhân dân. Tình hình an ninh trật tự trên địa bàn phường ổn định, không có các vụ việc, phạm pháp hình sự nghiêm trọng xảy ra, không có tệ nạn mại dâm.

Hiện nay, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Cầu đang ra sức thi đua lập thành tích hướng tới kỷ niệm 120 năm thành lập Hà Đông (1904-2024). Toàn Đảng, toàn dân quyết tâm xây dựng phường Hà Cầu trở thành phường văn minh, hiện đại và phát triển bền vững./.